Ở Quận Ngô Quyền (Hải Phòng) có một phường với địa thế hướng về phía biển mang tên phường Đồng Quốc Bình. Ít người biết, đó là tên của một chiến sĩ hải quân đã anh dũng hy sinh ngay trong “chiến thắng trận đầu” của quân và dân Việt Nam ngày 5-8-1964. Gần đây, tôi có may mắn được gặp các đồng đội của anh và họ đã cho tôi biết một câu chuyện bằng thơ, kể về tấm gương chiến đấu và giây phút hy sinh của Đồng Quốc Bình.
Những ngày đầu tháng 8-1964, đế quốc Mỹ liên tục mở các đợt cho biệt kích đổ bộ lên các đảo Hòn Mê, Hòn Ngư thám thính, phá huỷ các công trình của ta và cùng các hoạt động bắn phá bằng không quân, chúng còn trắng trợn cho tàu chiến vào Vịnh Bắc Bộ hoạt động khiêu khích, gây áp lực với ta. 13 giờ 50 phút ngày 2-8-1964, chiếc tàu khu trục Ma-đốc thuộc Biên đội xung kích 77, Hạm đội 7 của đế quốc Mỹ xâm phạm vào sâu vùng biển Miền Bắc, cách nam đảo Hòn Mê chỉ 10 hải lý. Một cuộc chiến đấu giữa Tiểu đoàn 135 của hải quân ta với tàu Khu trục Ma-đốc đã diễn ra, tàu Ma-đốc phải tháo chạy về căn cứ.
Nhưng giặc Mỹ không từ bỏ ý đồ mở rộng chiến tranh xâm lược ra miền Bắc. Đêm 4-8-1964, chính quyền Mỹ dựng lên Sự kiện Vịnh Bắc Bộ, vu cáo Hải quân ta tấn công tàu Mỹ ở vùng biển quốc tế. Với cớ đó, sáng 5-8, địch dùng không quân gồm 40 máy bay tiêm kích và cường kích hiện đại, bất ngờ tấn công phá hoại các cơ sở kinh tế của ta, mở rộng chiến tranh ra miền Bắc. Cuộc chiến đấu bảo vệ Miền Bắc của quân dân ta bắt đầu.
Tại vùng biển Hòn Gai, Bãi Cháy, một tốp máy bay địch lao xuống ném bom dữ dội đã bị các tàu 122, 124, 134, 144 thuộc Khu tuần phòng 1 và căn cứ hải quân Bãi Cháy phối hợp với các lực lượng phòng không, dân quân, tự vệ bắn hạ 4 chiếc và bắn bị thương một chiếc khác, bắt sống tên Trung uý giặc lái An-vơ-rét.
Ngay trong trận đầu thử lửa, các lực lượng hải quân đã hiệp đồng chiến đấu cùng quân dân miền Bắc làm cho đế quốc Mỹ không thực hiện được âm mưu đen tối của chúng. 8 chiếc máy bay địch bị bắn rơi và nhiều chiếc khác bị thương. Trong cuộc chiến đấu không cân sức đó, một người con đất cảng đã anh dũng chiến đấu đến hơi thở cuối cùng. Đó là Binh nhất, thợ máy Đồng Quốc Bình. Anh hy sinh khi tuổi đời vừa tròn 19 tuổi.
Hôm đó, sáng sớm 5-8, anh đã tạm biệt đồng đội để về quê nghỉ phép tại xã Đại Hợp, huyện Kiến Thuỵ, thành phố Hải Phòng. Nhưng đúng lúc anh rời khỏi doanh trại thì vùng trời bình yên của thành phố Cảng bỗng ầm ĩ bởi máy bay địch gầm rú điên cuồng.
“Về nhà hay quay lại chiến đấu ” - Suy nghĩ đó lướt qua đầu Bình rất nhanh. Anh đã lập tức trở lại đơn vị với tấm giấy phép vẫn còn thơm mùi mực của chỉ huy đơn vị. Nhưng về đến quân cảng thì cũng là lúc con tàu của anh đã rời cảng đi chiến đấu. Đồng Quốc Bình đã mượn ngay một chiếc thuyền nan đỗ gần đó, bơi ra sát cánh chiến đấu cùng Hải đội 7.
Những người lính hải quân, đồng đội của anh đã có những vần thơ kể lại tấm gương chiến đấu của Đồng Quốc Bình: “Trong ánh lửa sáng loà/Anh đứng thẳng như đã từng qua thử thách/Họng pháo quay nghiêng, chênh chếch ngang trời/Loạt đạn đầu tiên đã vút lên rồi/Chúng chập choạng cánh bay lơ láo/Như con thoi chuyên cần táo bạo/Lưới đạn chăng lên, mâm pháo vẫn đầy”.
Trong buổi sáng hôm ấy, Đồng Quốc Bình đã 3 lần bị thương vào bụng và chân. Nhưng anh vẫn dũng cảm nén đau, tiếp đạn cho đồng đội. “Đồng Quốc Bình máu đỏ đôi tay/Vẫn bám pháo như con tàu bám biển/Xé nát đội hình khi chúng đến/Hai chiếc lìa đàn chới với phía khơi xa/Bỗng Bình nghe bụng nhói, chân đau/Máu đỏ loang trên mặt ván, sàn tàu/Máu chảy từ bụng, đầu mặn chát/Cổ khô bỏng, áo quần rách nát/Bình vẫn còn tim, còn mắt để nhìn/Tai còn nghe lời chính trị viên/Mỗi hơi thở của người chiến sĩ/Là hơi thở của đoàn tàu không nghỉ”.
Biết mình không thể qua khỏi trong khi cuộc chiến đấu của con tàu với lũ giặc trời vẫn chưa chấm dứt, Bình đã nói với người đồng đội đứng gần nhất: “Hưng ơi, nâng mình dậy/Cho mình nhìn mặt biển thân yêu/Và Bình nghe đồng đội hò reo/Bắt một phi công, bắn rơi hai phản lực/Bình dồn cả tâm hồn, hơi sức/Nở nụ cười ôm hôn Chính trị viên…”
Đồng Quốc Bình đã hy sinh anh dũng khi tuổi đời vừa tròn 19 tuổi. Thế hệ bộ đội hải quân hôm nay đã hát bài ca ca ngợi anh: “Tôi kiêu hãnh nhắc tên anh/Đồng Quốc Bình/Tôi kiêu hãnh nhắc đời anh/19 tuổi xanh, xả thân vì nước/Tuổi thơ anh khao khát đêm ngày/Làm con sóng dưới thân tàu Tổ quốc/Làm người lính ngày đêm đứng gác/Giữ yên bầu trời mặt biển quê hương”.
Với sự hy sinh cao cả của anh, thành phố Hải Phòng đã đề nghị Thủ tướng Chính phủ đặt tên anh cho một phường của đất cảng quê hương: Phường Đồng Quốc Bình, quận Ngô Quyền, thành phố Hải Phòng.